Johannes Smid wordt 9 april 1858 geboren in Termunten, hij overlijdt 11 november 1903. Hij trouwt 16 juli 1881 met Rikste Driesman, zij wordt 17 mei 1859 geboren en overlijdt 25 oktober 1933. Samen krijgen zij 10 kinderen: Ammechiena geboren op 30-05-1882 in Borger, Janna, geboren op 22-07-1883, Jantina Elsina, geboren op 24-04-1884 in Rotterdam, Harm Smid, geboren op 27-06-1886 in Rheden, Jan Smid, geboren in 1887 in Schagen. Jan is overleden op 23-12-1888 in Rotterdam, 0 of 1 jaar oud, Jan Smit, geboren op 09-08-1890 in Meppel, Jantje Smid, geboren op 25-05-1891, Heiko Smid, geboren op 06-05-1892, Elsien Smit, geboren op 13-01-1894 in Stadskanaal (gem. Onstwedde) Elsien is overleden op 18-01-1894 in Stadskanaal (gem. Onstwedde) 5 dagen oud, Geert Smit, geboren op 16-12-1894 in Borger.
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de spelling van de achternaam er niet zo heel veel toe deed; Smit of Smid! Soms wordt dat door een ambtenaar opgemerkt, hij schrijft dan “Johannes Smid, ook Smit” enz. Op de rouwkaart van Rikste Driesman wordt alleen Harm met “d” gespeld, de anderen met “t”
Persoonlijke herinneringen heb ik aan opa Geert Smit en aan zijn broer, oudoom Harm Smid. Laatstgenoemde woont, samen met zijn echtgenote “tante” Bouwien (Leutscher) aan de Adelheidstraat in Groningen in de tijd dat ik opgroei in Hoogkerk.. “Oom Harm” vaart, onder andere op het schip van zijn vader de “Vier Gebroeders”, later is hij kapitein / reder van de Majorie.
Johannes Smid wordt aan boord van een schip geboren en zijn geboorte wordt aangegeven in de gemeente Termunten, het schip ligt dan in Termunterzijl.
Een deel van zijn leven is Johannes Smid schipper; uit de geboorteplaatsen van de kinderen valt op te maken dat Rikste Driesman mee reist. In 1901 wordt op de scheepswerf/helling Holtman, gevestigd aan de Buinermond in Stadskanaal in opdracht van Johannes Smid, de (Groninger) koftjalk “Vier Gebroeders” gebouwd, Johannes Smid is nu dus eigenaar /schipper. De bouwsom moet ongeveer fl 9000,- zijn geweest, op dit bedrag wordt het schip in de memorie van successie, opgemaakt na het overlijden van Johannes, 2 jaar later, in 1903, getaxeerd. (fl 9000,- toen is ongeveer € 109.000 nu, bron ISSG)
In dat jaar, 1903, is de gezondheid van Johannes Smid ronduit slecht; niet alles uit onderstaande brief is goed te lezen, maar het is duidelijk dat Johannes aan geelzucht lijdt en erg ziek is.
“Kiel den 23 Sept 1903
Geliefde Vrouw en Kinderen
Door ’s Heeren Goedheid kunnen wij u berigten als dat wij nog dankend stof kunnen hebben dat de Heere het nog goed met ons maakt schoon dat wij het te weinig betragten. ik heb de Geele zugt, maar de overigen zijn goed en gezond, ik ben overal even geel van onder de kleren en van boven en het wit van de ogen geheel geel maar zij zeggen alle aan boord en aan land bij de makelaar dat ik niet zo geel meer ben, en als ik nu maar zo goed als niets eet dan ben ik dadelijk weer goed te pas maar dadelijk moedde in de benen ik heb de medizijnen ook zo sterk dat ik soms van moeheid op bed moet de dokter heeft mij ze al sterker gegeven nu het eten, ik lus wel eten maar de maag wil ze zeker niet teeren, daar eyer en karnebrei, maar eyer heb ik nog maar 7 gehad, ik durf ze niet te eten, ik eet boven op ’t maal zupenbrei of havermout in melk gekookt dan lus ik wel meer maar durf niet het breekt mij dan al weer op, en ben dan aan de keel toe vol en heb dan een prop voor de keel zitten
nu zal ik vanmiddag wat beginnen te gebruiken voor de maag, een huismiddel, ik moet om de twee uur innemen van de dokter, de dokter zegt ook het moet binnen veertien dagen genezen zijn, ik ben bezig met rogge van rostok naar de ……., dat is 10 mijl in de belt op van Kiel uit en dan kunnen wij op halfweg met alle ……..nog weer ten anker liggen, dan ben ik hier en de kanaal door, tot hamburg bremen verzekert in de wildervank, op de eems ook het is met hoogstens een halve dag varens op de noordzee met goede wind als ik hier voor deze reis verzekering zal nemen dan neem ik het als wij voor de noordzee zijn
het is nu avond den 25 sept
ja rikste, ik wou u dadelijk weerom schrijven maar ik dagt u ook dadelijk te melden waar wij heen moesten daarop van ogenblik tot ogenblik gewagt dat het zoo klaar zou zijn en tis alles mis gelopen nu liggen wij in de knaal om leeg naar hamburg te gaan met mij is het nog gelijk het meeste hinder heb ik van het weinige eten meestijt heel slegt in orde ben vanmorgen een kop melk met twee dun gekookte eyer daar heb ik weer min van geweest schrijf mij weer terug aan
Hr Holle..cbbe P.n.berg No 61 Hamburg
Teken mij u liefhebbende echtgenoot en kinderen
J Smit”
11 oktober van dat jaar (1903) overlijdt Johannes Smid, hij is dan 45 jaar.
Johannes wordt begraven op het kerkhof achter de Hervormde Kerk aan de Oosterkade in Stadskanaal. Zoals eerder gemeld is er ter gelegenheid van het overlijden van Johannes een memorie van successie gemaakt. Hierop worden t.b.v de eventueel te betalen successierechten de bezittingen en schulden vermeld. De “Vier Gebroeders” blijft tot 1917 in het bezit van Rikste Driesman en de erven van Johannes Smit.
Geschiedenis van de “Vier Gebroeders”
De “Vier Gebroeders” wordt gebouwd op de helling/ werf van {joaktree person|13|I612|} in Stadskanaal (gemeente Onstwedde) in opdracht van Johannes Smid; {joaktree person|13|I612|} (*1852 – †1950) is een aangetrouwde neef van Johannes Smid.
Leden van de families Holtman en Driesman behoorden ongetwijfeld tot de gegoede burgerij van Stadskanaal. Dit is onder andere af te leiden uit de grootte en plaats van de aan de familie behorende grafmonumenten op de begraafplaats achter de Nederlands Hervormde Kerk aan de Oosterkade en die op de daarachter gelegen Algemene begraafplaats aan de Kerkhofswijk.
Stadskanaal
Ter ontginning van de Groningse en Drentse venen wordt in 1765 een begin gemaakt met het graven van het Stadskanaal. Vanaf 1787 ontstaat langs dit kanaal het dorp Stadskanaal. Het langgerekte dorp (zogeheten lintbebouwing) maakt deel uit van de gemeente Onstwedde en voor een kleiner deel van de gemeenten Wildervank en Nieuwe Pekela.
De bevolking bestaat hoofdzakelijk uit veenarbeiders, schippers en boeren.
In 1765 nemen de burgemeester en de raad van de stad Groningen het besluit om het Stadskanaal te graven. De naam betekent dus letterlijk “kanaal van de Stad (Groningen)”. In 1815 is het kanaal al aangelegd tot de plaats waar tegenwoordig de watertoren van Stadskanaal staat en in 1856 wordt Ter Apel bereikt. De naastliggende gronden worden door de stad Groningen in erfpacht uitgegeven; voor de registratie en het beheer is het Veenkantoor in de stad Groningen verantwoordelijk.
Op 1 januari 1969 komt door samenvoeging van delen van de gemeente Wildervank en delen van de gemeente Onstwedde de gemeente Stadskanaal tot stand.
De werf (helling) Holtman
De werf is gelegen op de hoek Hoofdkade – Brugkade in Stadskanaal. Op dit punt heeft het Stadskanaal een zijkanaal, de zogeheten Buinermond. In 1824 wordt de eerste turf via de Buinermond afgevoerd. Het complex bestaat uit een bakstenen loods, gelegen aan de Brugkade, met ijzeren ramen en directeurs/opzichterswoning, gelegen aan de Hoofdkade, beide uit ca. 1880. De helling zelf bestaat niet meer en met name de bakstenen loods verkeert in slechte conditie; ten tijde van het dempen van de Buinermond houdt het bedrijf als scheepshelling op te bestaan. Nu heet het YACHTEN CHARTER HOLTMAN; nu worden op het voormalige hellingterrein ’s winters jachten opgelegd.
Gegevens van de “Vier Geboeders ”
Gebouwd op de werf van Holtman & Zn te Stadskanaal, Buinermond, Nederland.
Opdrachtgever: Johannes Smid, Nieuw Buinen
Bevestigd door document gedateerd 06-06-1901, gearchiveerd in het Scheepskadaster te Rotterdam. Het schip wordt gebrandmerkt met “2517–Winsch-1901” Het schip wordt gemeten door Herman Pieters in Hoogezand. (Nederland)
Te water gelaten in april 1901 als zeilschip, testvaart 18 juni 1901, afgebouwd 1901 als koftjalk (zie bijlage)
Meetbrief: 96 Brt, 74 Nrt, 150 Dwt; 26,50 x 5,36 x 2,20 m, 273 m³ zeiloppervlakte
Oproepcode: PWJH
Eerste naam: De Vier Gebroeders
Na het overlijden van Johannes Smid blijft het schip eigendom van de familie zo blijkt uit de gegevens van het scheepskadaster. Ook uit de monsterrollen (zie bijlage) blijkt dat het schip in de familie blijft, de zoon vanJohannes Smid, Harm, is in 1904 matroos (17 jaar), in 1911 (24 jaar) wordt Harm voor het eerst vermeld als kapitein van de “Vier Gebroeders”
Eigendom van de familie/weduwe Johannes Smid tot 24 februari 1917
24 februari 1917 verkocht aan o.a : Hein Holwerda, Harm Sloots en Klaas Eeftingh, allen wonende te Gasselternijveen (Nederland)
07 augustus 1925 verkocht aan: Harm Sloots te Gasselternijveen (Nederland)
13 februari 1929 verkocht aan Heinrich J. Waller, Abbenfleth (Duitsland) naam: GRAUERORT
Waarschijnlijk ingebouwd: 4 cil Deutz motor van 150 pk
10 maart 1951 verkocht aan: Heinz J. Waller, Abbenfleth
Juni 1954 vergroot op Sietas-werf in Hamburg; nu 132 Brt, 74 Nrt, 200 Dwt; 32,88 x 5,34 x 2,26 m
September 1958 herbouwd en vergroot in Wischhafen; nu: 205 Brt, 93 Nrt, 310 Dwt; 36,02 x 6,86 x 2,46 x 2,38 m
November 1959: ingebouwd 6 cil Deutz motor 200 pk
05 Januari 1965 verkocht aan Hans Breckwoldt in Hamburg, Naam: GESA
26 augustus 1965 verkocht aan W. Junge te Hamburg Naam: DIDE
29 juni 1977 verkocht aan Heinz A. Jungclaus
1994 meetbrief, nu 207 Brt, 127 Nrt, 35,20 x 6,86 x 2,69 x 2,42 m
5 april 1995 verkocht aan Anke Kreetz te Borgsum
Oproep: DGMG
Thuishaven: Wyk
Geschreven door Geert Smit, achterkleinzoon
Bronnen
Noordelijk Scheepvaartmuseum in Groningen
– collectie Oostmeijer, Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen (Nederlandse vlag)
– Die Chronik der deutschen Küstenmotorschiffe 1945-1995 van G.U. Detlefsen, Noordelijk scheepvaartmuseum, Groningen (Duitse vlag)
– Scheepskadaster in Rotterdam ( Nederland)
– Memorie van successie J. Smid
– Genealogisch onderzoek diverse leden van de Smit/Smid familie
Bijlagen:
Bouwtekening koftjalk
Onderstaande tekening geeft een idee van de bouw van een Groninger koftjalk
(Tjalk is een verzamelnaam voor schepen met kromme stevens, rond voor- en achterschip met naar binnen vallend boeisel. Naar type, vaargebied en afkomst onderscheidt men gewone, hek-, paviljoen-, kof- en zeetjalk, beurtschip, Groninger tjalk, skûtsje (Friesland), paviljoenschuit (Hollandse IJsselgebied). Tjalken zijn overal in het land voor alle vrachten op alle soorten van binnenwater en de grote rivieren tot en met de kustvaart gebouwd, tot ze in het begin van de twintigste eeuw door modernere zeilscheepstypen en de motorvaart verdrongen werden)
Model Groninger Tjalk
Monsterrollen :
Smid J= Johannes Smid
Smid H = Harm Smid (vader is Johannes Smid)
|
Monsterrol |
|||||||||
|
1901-44 |
02-07-1901 |
Ellerbroek |
S. |
stuurman |
38 |
Groningen (NL) |
55 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
|
1901-44 |
02-07-1901 |
Rosien |
J.H. |
matroos |
16.5 |
Gasselte (NL) |
19 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
|
1901-44 |
02-07-1901 |
Smit |
J. |
kapitein |
niet vermeld |
Borger (Nieuw-Buinen) (NL) |
44 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
1903-5 |
18-02-1903 |
Blaak |
J. |
stuurman |
41 |
Wildervank (NL) |
51 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
|
1903-5 |
18-02-1903 |
Smit |
H. |
matroos |
25 |
Borger (Nieuw-Buinen) (NL) |
16 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
|
1903-5 |
18-02-1903 |
Smit |
J. |
kapitein |
niet vermeld |
Borger (Nieuw-Buinen) (NL) |
44 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
1904-1 |
19-02-1904 |
Blaak |
Jacob |
kapitein |
niet vermeld |
Wildervank (NL) |
52 |
De Marne, Gemeentearchief (Ulrum) |
|
|
1904-1 |
19-02-1904 |
Kroes(s)e |
(W.) |
stuurman |
26.67 |
Oude Pekela (NL) |
20 |
De Marne, Gemeentearchief (Ulrum) |
|
|
1904-1 |
19-02-1904 |
Smit |
H. |
matroos |
25 |
Borger (Nieuw-Buinen) (NL) |
17 |
De Marne, Gemeentearchief (Ulrum) |
|
1911-15 |
02-02-1911 |
Kroon |
N. |
kok |
7.5 |
Groningen (NL) |
17 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
|
1911-15 |
02-02-1911 |
Meijer |
C. |
stuurman |
27.5 |
Wildervank (NL) |
22 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
|
1911-15 |
02-02-1911 |
Slijfer |
J.B. |
matroos |
20.83 |
Wildervank (NL) |
niet vermeld |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
|
1911-15 |
02-02-1911 |
Smid |
H. |
kapitein |
niet vermeld |
Borger (NL) |
24 |
Delfzijl, Gemeentearchief (Delfzijl) |
|
1913-10 |
11-02-1913 |
Kok |
A. |
kok |
37 |
Stadskanaal (NL) |
22 |
Gieten, Gemeentearchief (Gasselternijveen) |
|
|
1913-10 |
11-02-1913 |
Laan, van der |
M. |
stuurman |
40 |
Scheemda (NL) |
20 |
Gieten, Gemeentearchief (Gasselternijveen) |
|
|
1913-10 |
11-02-1913 |
Smid |
Harm |
kapitein |
niet vermeld |
Stadskanaal (NL) |
26 |
Gieten, Gemeentearchief (Gasselternijveen) |