Amke Bruggeman, ook Anke Janssen Bruggeman, ook Amke Brugman, ook Harmke Brugman, wordt op 6 maart 1820 in Oldendorp in het Rheiderland (Duitsland) geboren en daar op 18 maart van dat jaar gedoopt. Het Rheiderland, nu behorend tot Ost Friesland, gelegen in Noord Duitsland, is omgeven door de Dollard en de Eems, bij Nieuwe Schans de grens over en gelijk in noordelijke richting rijden!

Kort voor, en in “onze franse tijd” (1810), heeft het gebied bij Nederland gehoord, daarna komt het kort onder het bewind van Pruisen en vervolgens langere tijd (vanaf 1815) onder het koninkrijk Hannover. Je kunt er met plat Gronings terecht! Naast de taal zijn er ook op andere gebieden (keuken, Sint Maarten enz.) overeenkomsten tussen het Groningse Reiderland en het Noord Duitse Rheiderland. Men groet elkaar met moin… moin, moi dus!

In de onderstaande informatie (onderlijnd) komt de relatie van Amke Janssen Bruggeman met de familie Smit / Smid naar voren; haar huwelijk met Jan Geerts Smid in 1850 en de scheiding van tafel en bed in 1895.

Generatie I

I. Wohler Bruggeman, Tagelöhner zu Gödestorf, tr. met Margarethe Adelheid Schumacher.

Uit dit huwelijk:

1. Jan Wohler, geb. te Gödestorf [Duitsland] op 5 aug 1790, ovl. (72 jaar oud) te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 1 jul 1863, volgt II [blz. ].

Generatie II

II. Jan WohlerBruggeman, zn. van Wohler Bruggeman (I) [blz. ] (Tagelöhner zu Gödestorf) en Margarethe Adelheid Schumacher, geb. te Gödestorf [Duitsland] op 5 aug 1790, Arbeiter zu Oldendorp, ovl. (72 jaar oud) te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 1 jul 1863, begr. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 5 jul 1863, relatie (1) met Elske FriederiksBronsema, geb. in mei 1793, ovl. (36 jaar oud) te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 11 jul 1829.

Uit deze relatie:

1. Amke Janssen, geb. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 6 mrt 1820, ged. te Oldendorp ( op de kaart rechts onder Ditzum, Rheiderland Duitsland) op 18 mrt 1820, dienstmeid, ovl. (79 jaar oud) te Gasselte op 27 nov 1899, tr. (resp. 30 en 21 jaar oud) te Termunten op 16 mrt 1850, (Gescheiden van tafel en bed te Winschoten op 19 sep 1885) met Jan GeertsSmid, zn. van Geert Heikes Smit (schoenmaker, arbeider) en Geertje Lammerts Ploeger, geb. te Midwolda op 21 aug 1828, boerenknecht, schipper, landbouwer, ovl. (87 jaar oud) te Onstwedde (Stadskanaal) op 19 nov 1915.

2. Hinderk, geb. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 13 dec 1822, ged. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 22 dec 1822.

3. Friederich, geb. op 25 mei 1825, ged. te Ditzum [Duitsland] op 11 jun 1825, tr. met Aaltje DirksKöster, dr. van Dirk Ysens Köster (Fuhrmann zu Ditzum) en Rachel Janssen, geb. te Ditzum [Duitsland] in 1827.

4. Magreta, geb. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 4 okt 1827, ged. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 10 okt 1827.

Jan Wohler Bruggeman, otr. (2) te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 27 feb 1831, kerk.huw. (resp. ongeveer 40 en ongeveer 31 jaar oud) te Landschaftspolder [Duitsland] in 1831 met Foelke HarmsGroote, geb. te Bunderhammrich [Duitsland] in jan 1799, ovl. (36 jaar oud) te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 2 mrt 1835, begr. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 4 mrt 1835.

Uit dit huwelijk:

1. Elisabeth, geb. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 27 mrt 1832, ged. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 1 apr 1832.

2. Margaretha, geb. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 30 okt 1834, ged. te Oldendorp (Rheiderland) [Duitsland] op 9 nov 1834.

Kerk van Oldendorp (13^e / 14^e eeuw)

In oude geschriften uit het jaar 1000 komt Oldendorp al voor, het dorp heet dan Aldonthorpe.

Het huwelijk met Amke Janssen Bruggeman wordt op 16 maart 1850 in Termunten gesloten met een zogenaamde verklaring van onvermogen:

 “dat de persoon Jan Geerts Smit van beroep boerenknecht, wonende te Termunten onvermogend is om de kosten der Acten, Bewijzen en Schrifturen, benodigd tot het voltrekken van een wettig huwelijk… enz. enz”
De volledige tekst van de is te lezen in: HWBL0001 Huwelijksbijlage Jan Geerts Smit 9-2-1850

Getuigen bij het huwelijk zijn Jacobus Nychgel(?), 26 jaar oud, van beroep heelmeester, Klaas Alberts Geertsema, 47 jaar, van beroep bakker, beide wonend te Woldendorp; Hindrik Berends Smid, zonder beroep, 26 jaar uit Wagenborgen en Jan Hykes Smit, 36 jaar oud, van beroep veldwachter wonend te Termunterzijl.

Het eerste kind, geboren op 21 juni 1850, heet Geert Smid. Hij overlijdt 12 januari 1871 in Breda als millicien van het 6e regiment infanterie. In 1852 wordt er een levenloos, en daarmee naamloos, kind (meisje) aangegeven in de gemeente Termunten, als woonplaats wordt het nabijgelegen Woldendorp genoemd. 13 maart 1865 wordt Elsien geboren (Termunten, Woldendorp), zij huwt Jacob Sloots die in 1933 als weduwnaar overlijdt. Wanneer Elsien is overleden is niet bekend. In 1858 wordt Johannes Smid geboren (Termunten, Woldendorp), over hem valt elders op deze website meer te lezen.

De eerste tweeling bestaat uit Haiko en Frederik. (ook Freerik) Ze worden op 18 februari 1861 geboren in Termunterzijl, de geboorteaktes vermelden “wonende aan boord, thans liggend in Termunterzijl” Als beroep van de vader wordt “schipper” vermeld, ook de getuigen zijn schippers. In dit jaar vindt er een verhuizing plaats naar de gemeente Onstwedde, de overlijdensakte van Frederik wordt in 1862 opgemaakt in deze gemeente. In 1862 wordt er opnieuw een kind als levenloos en naamloos aangegeven, woonplaats is dan Stadskanaal, gemeente Onstwedde; op 2 maart 1864 wordt Geertje Smid geboren, zij overlijdt op 3 maart, 1 dag oud. In 1865 komt de tweede tweeling ter wereld; Alida Margrieta en Geertje.

Na de scheiding van tafel en bed woont Amke in bij een van haar dochters, de laatstgenoemde Geertje Smit. Albert Ensing (zoon van Geert Ensing en Geessien Ensing) trouwt op 20 november 1890 met deze Geertje Smit. (op hun huwelijksakte staat Brugman, “ge” is doorgehaald )

Een kleindochter van Albert en Geertje maakte voor deze website een foto van een klein (snuif) doosje voorzien van het monogram A B, Amke Bruggeman.

T.g.v de scheiding van tafel en bed is er een boedelscheidingsakte opgemaakt door notaris Vroom. Bij het aangaan van het huwelijk was er nog sprake van “onvermogen”, bij de scheiding is er wel een en ander te delen, bijvoorbeeld vastgoed:

“het erfpachtsrecht eener heemstede met daarop staande een huis bewoont door weduwe Boelman te Stadskanaal, gemeente Onstwedde, kadastraal bekend in sectie N nummer 254, groot 14 are, 70 centiare stadsgrond, bij de stad Groningen bekend (de stad Groningen was de eigenaar van de langs het Stadskanaal gelegen grond) als gelegen in de tweehonderd roe, westkant letter S waard duizend gulden”; en zo geeft de akte het eigendomsrecht van nog 4 percelen erfpachtgrond aan.

Het is bekend dat zeker drie van de vijf percelen aan de Brugstraat / Kerkhofwijk waren gelegen. De Kerkhofwijk wordt genoemd in de akte alsmede “gebouwen afkomstig van de Diaconie van de Hervormde gemeente Nieuw Stadskanaal te Stadskanaal” Hiermee wordt de omgeving van het kerkgebouw aan de Oosterkade en het achterliggende kerkhof in Stadskanaal geduid.

 

Kerkgebouw van de Hervormde gemeente NieuwStadskanaal

Met stadsgrond wordt bedoeld grond in eigendom van de stad Groningen; de stad had brandstof (turf) nodig en ontwikkelde het veenkoloniaal gebied onder andere door het laten graven van het Stadskanaal. De naastliggende gronden worden in erfpacht uitgegeven

Voorts worden in de akte enkele vorderingen op kinderen opgevoerd als activa. De schulden zijn te verwaarlozen zodat het totale vermogen uitkomt op fl 6931,- Dit bedrag zou nu een koopkracht hebben van ongeveer € 173.000,- (bron IISG)

Amke Bruggeman overlijdt op 27 november 1899 ten huize van Albert Ensing (Gasselternijveen / Borger, akte 25 1899), de overlijdensakte vermeldt “gescheiden vrouw”, de aangifte wordt gedaan door twee buren.

Met de scheiding en het overlijden van Amke Jansen Bruggeman is het verhaal van Jan Geerts Smid nog niet afgelopen. Een verhaal dat tot voor en paar jaar terug onbekend was; onbekend? of niet genoemd? niet willen weten? onbespreekbaar? Hoe het ook zij, Jan Geerts Smid trouwt op 12 mei 1900, na de scheiding en het overlijden van Amke Jansen Bruggeman, met Albertje Aikens, geboren 24 juli 1873 te Vlagtwedde, dochter van Aike Aikens en Maria Hovinga. Hij is dan 72, zij 26 jaar. Het is niet duidelijk of voor dit huwelijk een relatie bestond tussen de betrokkenen. Op 14 juli 1900 wordt het eerste kind uit dit huwelijk geboren, Maria Smit, zij overlijdt 10 maart 1979 in Ter Apel alwaar zij ook begraven wordt naast haar op 11 januari 1944 overleden echtgenoot Aaldrik Lindeman, zoon van Albert Lindeman en Ankje Woudstra. Jan Smit wordt geboren op 17 september 1902 en overlijdt op 18 maart 1906 te Stadskanaal. Acht februari 1905 wordt Heiko geboren, hij trouwt met Freerkje Nienhuis, zij liggen begraven op het kerkhof achter de Hervormde Kerk aan de Oosterkade te Stadskanaal. Uit dit huwelijk worden voor zover bekend 5 kinderen geboren, Henk Smid, Alie Smid, Maarten Smid, Jan Smid en Tonnis H Smid. Op 21 mei 1907 wordt Jan Smit geboren, hij overlijdt op 24 juni 1992 en wordt naast zijn in 1989 overleden echtgenote Annegienna G de Raaf begraven op de algemene begraafplaats van Ter Apel. In 1911 en 1915 (het jaar dat Jan Geerts Smid overlijdt) worden er nog doodgeboren en daarmee naamloze kinderen aan gegeven.

Zijn tweede echtgenote, Albertje Aikens overlijdt in 1965, zij hertrouwde in 1917 met Jacob Wittering. Uit dit huwelijk zijn geen kinderen bekend. Albertje en Jacob zijn begraven op de algemene begraafplaats in Ter Apel. Jacob Wittering was weduwnaar van Henderika Greven, zij was de dochter van Albert Greven en Jantje Moorlag